Μεταφέρω ταπεινά από τους “ΑΔΕΡΦΟΦΑΔΕΣ” του Νίκου Καζαντζάκη (“Οι αδερφοφάδες – Θέλει, λέει, να ‘ναι λεύτερος. Σκοτώστε τον!”, χ.ε., Αθήνα, 1963 / Εκδόσεις Ελ. Καζαντζάκη, Αθήνα, 1965 / 11η επανεκτύπωση, 2004, σελ. 123):
“7 του Απρίλη. Αγρύπνια, πείνα, πόλεμος – το κακόμοιρο το κορμί πώς ν’ ανθέξει; Δεν είναι πουρνάρι ή πέτρα – είναι κρέας. Κι αν είχαμε μιαν πίστη, θ’ αντέχαμε – πώς βαστάξαμε γυμνοί, ξυπόλητοι, πεινασμένοι στα βουνά της Αρβανιτιάς κι έγινε αυτό το θάμα που λέγεται Αλβανικός πόλεμος; Αλήθεια, συχνά συλλογιεμαι τη ράτσα μας, την πολύπαθη, αιώνια καταδιωγμένη, αιώνια υποσιτισμένη ρωμαίικη ράτσα και με κυριεύει συγκίνηση, συμπόνια και θαμασμός. Πόσες χιλιάδες χρόνια πολεμούμε αγκριφωμένοι στις πέτρες ετούτες και τα φτενά χώματα και μας ρίχνουνται κύματα απανωτά οι βάρβαροι κι αντέχουμε; Και δεν αντέχουμε μονάχα, βρήκαμε καιρό και δύναμη και δώσαμε στον κόσμο τα δυο, τα πιο πολύτιμα αγαθά: λευτεριά στην ψυχή, καθαράδα στο μυαλό. Εφευρήκαμε το συλλογισμό και βάλαμε τάξη στο χάος – λευτερώσαμε την ψυχή από το φόβο.
Και δεν ήταν μονάχα οι βάρβαροι – από χιλιάδες χρόνια ο αδερφικός πόλεμος έρχεται και ξανάρχεται κι αιματώνει την Ελλάδα. Και συχνά -τρομαχτικό να το βάλει ο νους σου!- συχνά, ύστερα από έναν τέτοιο αδερφοφά πόλεμο, παίρνει φόρα η ψυχή μας και δημιουργεί έργα μεγάλα. Ένας φριχτός συλλογισμός την ώρα ετούτη που σου γράφω, αγαπημένη μου, και σου λέω τον πόνο μου, ένας φριχτός συλλογισμός ξεσκίζει το νου μου: μπας κι ο αδερφοφάς πόλεμος ήταν απαραίτητος για να πάρει καινούργια φόρα η ψυχή μας; Πολλές ελληνικές ψυχές υποφέρουν, αγριεύουν, μαζεύουν πείσμα και δύναμη από τον ανόσιο ετούτο σπαραγμό, και σαν κατασταλάξει το αίμα και βρούμε λίγη γαλήνη, οι ψυχές αυτές, που θα λίμναζαν και θα βούλιαζαν στην τεμπελιά και τη μετριότητα αν δεν ξεσπούσε ο πόλεμος, θα δημιουργήσουν τώρα έργα μεγάλα – από αγανάκτηση, από περφάνια, από ανάγκη να ξεχάσουν τον πόνο, μετουσιώνοντάς τον σε στοχασμό, σε ομορφιά ή σε πράξη. Και τότε λοιπόν ας είναι βλογημένος ο αποτρόπαιος ετούτος πόλεμος; Φρίκη με κυριεύει να το συλλογούμαι – όμως, αν είναι αλήθεια; Αν είναι αλήθεια, αγαπημένη μου;“
Η πυκνή (και συχνά απαιτητική) γλώσσα του θρυλικού συγγραφέα συγκρούεται και ανακατώνεται μες το φτωχό-μου-το-μυαλό με την κυνική σοφία των συλλογισμών του Ρένου για τον Εμφύλιο (Ρένος Αποστολίδης, “Πυραμίδα 67” και “Ο Α2”), τις δικές μου (μεταλαμπαδευμένες προφανώς) οικογενειακές αναμνήσεις για την εποχή, την φιλοσοφική σύλληψη του “κύκλου της αιώνιας επιστροφής” από τον -τόσο αγαπημένο στον Καζαντζάκη- Φρίντριχ Νίτσε, αλλά και εκείνη την παρεξηγημένη/παραποιημένη/παραγνωρισμένη ρήση του Όργουελ (“1984”) πως “ο πόλεμος είναι ειρήνη”. Με την σαιηξπηρική παγκόσμια σκηνή (the world is but a stage…) σε αναταραχή -συμβολική και πρακτική- για πάνω από δύο χρόνια, μήπως άλλος ένας Πόλεμος™️ είναι απαραίτητος για να βγούμε στο πλάτωμα της φαινομενικής (και τι δεν είναι σε αυτό τον κόσμο;) αλλά πολυπόθητης Ειρήνης™️;
Forza Putina, το λοιπόν, and blessed are the warmakers,
Cool Hand Max
