[Συνέχεια από δεύτερο μέρος.]
Φωτογραφία εξωφύλλου: Στρατιώτες του Ελληνικού Στρατού σε ενέδρα (ομοχειρία οπλοπολυβόλου τύπου BREN).
ΙΣΤΟΡΙΑ 5η: ΤΟ ΔΑΚΤΥΛΟ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ, Η ΔΑΣΚΑΛΙΤΣΑ, ΚΑΙ Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Οι διηγήσεις του “γέρου” μου πηγαίνουν συχνά-πυκνά στα μαθητικά του… κατορθώματα:
«Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών, έλεγχοι Α΄ Τριμήνου 1973, μετά κηδεμόνων, έξω από το Γραφείο Καθηγητών. Μέσα ακούει την “λυπητερή” ο συμμαθητής μου ο Μ., μετά του πατρός. Bλέπω τον πατέρα μου να χλωμιάζει – αυτό τό ‘κανε συνήθως όταν έβλεπε τον έλεγχο, όχι πριν να τον δει…
“Πώς τον λένε τον συμμαθητή σου πού ‘ναι μέσα;” . Του λέω το όνομα εγώ… Χλωμιάζει πιο πολύ και κάνει στην άκρη. Περνάει ο Μ. μετά του πατρός, ένα κοντό ανθρωπάκι, καραφλός, με μουστακάκι σαν του Douglas Fairbanks – ο γιός του τού ’ριχνε ίσαμε δυο κεφάλια – και φεύγουνε.
»Μπαίνουμε κι εμείς, ακούμε τα γνωστά θλιβερά και φεύγουμε… Περιμένω τον εξάψαλμο – δεν μ’ ένοιαζε και πολύ, αφού το ξύλο είχε πάψει από πέρυσι – αλλά τίποτα, ο παππούς σου σιωπηλός…
“Πάμε να φάμε μια ποικιλία στου ‘Απότσου’1…”, μου κάνει, ενώ διασχίζαμε την Πλατεία Συντάγματος. Εγώ απορώ!
»Πάμε, καθόμαστε, παραγγέλνει την ποικιλία και “μια μπυρίτσα”, όπως συνήθιζε να λέει, και για μένα Coca-Cola (πρωτόφερτη τότε…). Μόλις ήπιε μια γουλιά από τη ΦΙΞ, μου κάνει:
“Τον πατέρα του συμμαθητή σου τον είχα λοχαγό στην Τρίπολη. Σκληρός άνθρωπος, πρώην των Ταγμάτων Ασφαλείας2… Θυμάμαι ένα βράδυ, μπαίνει στο θάλαμο και μας σηκώνει όλους με τα σώβρακα. Το πρωί θα εκτελούσαν μια δασκάλα3 που τά ‘χε φτειάξει μ’ έναν αξιωματικό της Χωροφυλακής και μετέδιδε ό,τι πληροφορίες μάθαινε στους αντάρτες. Τους είχαν αλαλιάσει στις ενέδρες… Ήρθε, που λες, να διαλέξει τα άτομα για το εκτελεστικό απόσπασμα… Στην αρχή ζήτησε εθελοντές… Κανείς δεν ήθελε… Να σκοτώσεις γυναίκα… Αν ήταν άντρας, μπορεί και να βρισκόταν κάποιος… Αλλά όλος ο λόχος είμασταν μορφωμένα παιδιά, αστόπαιδα της Αθήνας και της επαρχίας… Δεν βάσταγε η καρδιά μας…”
»Έβαλε έναν κεφτέ στο στόμα του, πλατάγιασε ενοχλητικά τη μπουκιά μεταξύ γλώσσας και ουρανίσκου -όπως άλλωστε συνήθιζε- και αφού κατάπιε, συνέχισε:
“Ο Μ. αφήνιασε… Αφού μας είπε δειλούς, βουτυρόκωλους, κρυπτοκομμούνες και άλλα κοσμητικά, άρχισε τη διαλογή… Πέρναγε ανάμεσά μας και έδειχνε με το δάκτυλο… ‘Εσύ!’… ‘Εσύ!’… Πλησίαζε το δάχτυλο και μου φαινόταν σαν την κάννη του Ένφιλντ4 που θα σημάδευα τη δασκαλίτσα… Ζάρωσα όσο μπορούσα να περάσω απαρατήρητος… Στάθηκε το δάχτυλο και με σημάδεψε… Έσφιξα τα δόντια κι έκλεισα τα μάτια… ‘Εσύ!!!’ Άνοιξα τα μάτια και το δάχτυλο έδειχνε ξυστά αυτόν που στεκόταν πίσω μου… Ανέπνευσα…”
»Έμεινε για λίγο σκεφτικός και μετά κατέληξε:
“Αξημέρωτα έγινε η εκτέλεση… Στάθηκε μπροστά στο απόσπασμα και φώναξε: ‘Ζήτω η Λαοκρατία!’ Έφυγε με την πίστη για έναν καλύτερο κόσμο… Πού νά ’ξερε…”».
1 Ιστορικό ουζερί στην αρχή της Πανεπιστημίου που έκλεισε το 1997.
2 Τα “Τάγματα Ασφαλείας”, επίσημα “Τάγματα Ευζώνων”, περισσότερο γνωστά με τον απαξιωτικό χαρακτηρισμό “Γερμανοτσολιάδες” ή αλλιώς “Ράλληδες”, ήταν παραστρατιωτικές μονάδες που έδρασαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944). Δημιουργήθηκαν από την κατοχική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη με τον Νόμο 260/1943 που εκδόθηκε στις 18 Ιουνίου του 1943 και εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς. Τα τάγματα αυτά δημιουργήθηκαν με σαφή αντικομμουνιστική στόχευση, όταν πλέον είχε γενικευτεί η κομμουνιστική τρομοκρατία, κυρίως στους πληθυσμούς της επαρχίας, την οποία οι μεν Γερμανοί δεν είχαν ενδιαφέρον να την αντιμετωπίσουν, τα δε Σώματα Ασφαλείας αδυνατούσαν να το πράξουν. H στόχευση του “Κ.Κ.Ε.” ήταν πλέον σαφής: με την αποχώρηση των Γερμανών, που μετά τις μάχες του Στάλινγκραντ και του Ελ Αλαμέιν διαφαινόταν πλέον βέβαιη, να κυριαρχήσει σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.
Έτσι λοιπόν, αφού οι κομμουνιστές “ήρξαντο πρώτοι χειρών αδίκων”, και επειδή “ενός κακού μύρια έπονται”, αλλά και επειδή κάποιοι αποφάσισαν να μην υποταχθούν στη μοίρα του “σφάξε με Αγά μου ν’ αγιάσω”, δύο παλαιοί βενιζελικοί, αρνητικοί πρωταγωνιστές του Μεσοπολέμου, οι Στρατηγοί Θεόδωρος Πάγκαλος και Στυλιανός Γονατάς, εμπνεύστηκαν ή μάλλον θυμήθηκαν τα “Δημοκρατικά Τάγματα Ασφαλείας”, αυτή τη φορά χωρίς την πρόταξη του όρου “δημοκρατικά” (αφού του πολύπαθου αυτού όρου είχαν προλάβει να “κατοχυρώσουν τα δικαιώματα” οι αντίπαλοι…). Επικεφαλής τοποθετήθηκε ένας άλλος αρνητικός πρωταγωνιστής του Μεσοπολέμου, βενιζελικός κι αυτός, ο Συνταγματάρχης Ντερτιλής Β.. Μαζί του συντάχθηκε μια ομάδα αξιωματικών, στην πλειοψηφία τους κι αυτοί βενιζελικοί. Τέλος, “επιστρατεύτηκαν” καταχρηστικά και χωρίς αιδώ ο όρος “ευζωνικά” και η τιμημένη στολή του τσολιά, εθνικά σύμβολα γενικής αποδοχής…
Είναι πλέον αναμφισβήτητο ότι τα “Τάγματα Ασφαλείας” προστάτευσαν χιλιάδες αθώους πολίτες από την κομμουνιστική τρομοκρατία, ταυτόχρονα όμως διέπραξαν κι από την πλευρά τους πολλές ακρότητες και εγκλήματα, για τα οποία τελικά δεν λογοδότησαν… Μετά τα “Δεκεμβριανά” του 1944, το επίσημο κράτος δεν είχε την πολυτέλεια να στερηθεί τις υπηρεσίες κάθε έμπειρου και πρόθυμου μαχητή για να αντιμετωπίσει την κομμουνιστική ανταρσία…
3 Αθηνά Μπενέκου του Χριστόφορου, από τη Ζούπαινα Λακωνίας, ετών 27. Εκτελέστηκε στις 8 Δεκεμβρίου του 1947.
4 Εγγλέζικα τουφέκια που είχε τότε ο Στρατός.
*****
ΙΣΤΟΡΙΑ 6η: Η ΕΝΕΔΡΑ
«Ο παππούς σου στην Τρίπολη έπαθε πλευρίτιδα, που λίγους μήνες αργότερα κόντεψε να τον στείλει στον άλλο κόσμο… Είχαν μείνει κάποτε ένα ολόκληρο βράδυ ξαπλωμένοι στο χιόνι σε μια ενέδρα… Έχει γράψει κι ένα ποίημα σχετικά, αν το θυμάσαι…».
Αντιγράφω από τη συλλογή του Γιάννη Μαδωνή, “Το Εμβατήριο”, Ποίηση, Εκδόσεις ΙΩΛΚΟΣ, Αθήνα 2004, σελ.42:
Η ΕΝΕΔΡΑ
Θυμάμαι πάντα τον λοχία Καράβολα
απ’ τη Θεσπρωτία, που είχε κανονίσει
την ενέδρα μιας νύχτας του Δεκέμβρη
Με τα άρβυλα βυθισμένα στο χιόνι,
Με τη MILS1 να βαραίνει στην τσέπη.
.//.
Στο σκοτάδι της αρκαδικής νύχτας
γυάλιζαν τα ΕNFIELD. Αναμονή
και απραξία στην κορυφογραμμή.
Ίσως ο “εχθρός” πέρασε αθόρυβα
πιο κάτω, στη σιδηροδρομική γραμμή.
.//.
Θυμάμαι ακόμα, που όταν έφεξε
μακρινά κοκόρια
εσάλπιζαν χαρούμενα
για την αδελφοκτονία
που απεσοβήθη…
1 Εγγλέζικες χειροβομβίδες που είχε τότε ο Στρατός.
*****
ΤΕΛΟΣ ΤΡΙΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
… ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ!