Αναρωτιόμουν τελευταία, ως κάποιος που μελετάει όχι μόνο ιστορία αλλά και το ίδιο το γενεαλογικό του δέντρο, πόσοι άραγε συνάνθρωποί μας έχουν έστω μια παρόμοια ανησυχία και επιθυμία να αποκρυσταλλώσουν το οικογενειακό τους παρελθόν. Και η μαύρη αλήθεια είναι η πλειοψηφία των Ελλήνων συστηματικά αγνοεί οποιεσδήποτε πληροφορίες αφορούν τις γενιές πίσω και πέρα από τους παππούδες που τους έζησαν, μέχρι δυο γενιές πίσω με άλλα λόγια.
Σκεφτείτε πόσοι γνωστοί σας δηλώνουν, δίχως ίχνος ειρωνείας, “Αθηναίοι“, αν και ελάχιστοι μπορούν να καυχηθούν απώτερη καταγωγή είτε από την “παλιά αστική Αθήνα” είτε ακόμη κι από τα αρβανιτοχώρια της δυτικής και ανατολικής περιφέρειάς της!
Τι σημαίνει όμως αυτό το φαινόμενο βαθύτερα; Μα είναι, ελπίζω και νομίζω, προφανές: ένας άνθρωπος που αγνοεί την ιστορία των άμεσων προπατόρων του, έχει αυτόματα λιγότερη κατανόηση και εσωτερική σύνδεση με τα όποια κεκτημένα των συλλογικών προγόνων του. Αν δεν ξέρεις ποιος και πού και με ποια μεριά ήταν ο παππούς σου στον Εμφύλιο, τι μοίρα είχε η προγιαγιά σου μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, σε τι κοινωνική θέση βρισκόταν η οικογενειά σου κατά τον Εθνικό Διχασμό, όλα αυτά τα σημαντικά γεγονότα δεν μπορούν να λάβουν απτή οντότητα στη συνείδηση και μνήμη σου.
Είναι αόριστα πράγματα που συνέβησαν σε κάποιους άλλους, κάποτε, και είναι μόνο σημαντικά επειδή κάποια ξεμαλλιασμένη, κακοπληρωμένη καθηγήτρια σε κάποιο σχολείο σου λιβάνιζε ότι ήταν – όσο εσύ κοιμόσουν και σκεφτόσουν πώς θα “ρίξεις” την Κούλα από το άλλο τμήμα… Νομίζεις είναι τυχαίο ότι όλα τα σχολικά βιβλία είναι βαρετά by design; Χο-χο-χο που έλεγε κι ο Σωκράτης (όχι το κορόιδο που ήπιε το κώνειο).
Πόσο εύκολο (και ανακουφιστικό) είναι μετά να δεχτείς την “επίσημη εκδοχή” των πραγμάτων, την εκδοχή της Ιστορίας που έχουν μαγειρέψει εξονυχιστικά οι μορφωτικές και πολιτικές ολιγαρχίες, την εκδοχή που θα σου πασάρουν με αναπόδεικτα “σοβαρά ντοκιμαντέρ” στο (Ελεύθερον) Βήμα και βαρύγδουπες αρλούμπες από τους φωστήρες του αθλήματος, Λιάκουρες, Σερσέμηδες, Πλουμιστούς, Ευήθηδες και λοιπούς απατεώνες της ιστορικής πένας (ονόματα επίτηδες αλλοιωμένα, πλην άκρως πραγματικά και από άπαντα τα ιδεολογικά μαγαζιά).
Ένας άνθρωπος χωρίς αυτογνωσία της πορείας και κληρονομιάς του μέσα στο χρόνο δεν δύναται να έχει αυτόνομη άποψη ή δικαίωμα στη συλλογική “πίτα”. Και όταν δεν γνωρίζεις τη γη που καλλιέργησαν οι πρόγονοί σου, τα σπίτια που έχτισαν, τους ηθικούς κώδικες που διαμόρφωσαν (ή και την απουσία τους), τις πολιτικές τους πεποιθήσεις και τοποθετήσεις, το ιατρικό ιστορικό της οικογενείας σου, την αθλητική ομάδα που υποστήριζαν – που λέει ο λόγος! -, τότε είναι τρομερά εύκολο να σε κατευθύνουν, να σε “φλιπάρουν”, να σε βάλουν στο “στρατό” τους (δες πόσοι πανηγυρίζουν για τη μείωση της φορολογίας στους ποδοσφαιριστές την ώρα που το αφορολόγητο πέφτει στα εξίμιση χιλιάρικα το χρόνο), να σου αποσπάσουν την ψήφο, το μόχθο σου και εν τέλει την ελεύθερη σκέψη σου. Είσαι δέντρο χωρίς ρίζες, έτοιμο να ακολουθήσει το ποτάμι όποτε αυτό αποφασίσει να χαράξει νέα -και καταστρεπτική- πορεία.
Μάλλον όχι – είσαι χειρότερο κι από αυτό: είσαι εκείνο το φτερό από το ξεκίνημα του Forrest Gump (1994) – περιφέρεσαι άσκοπα στις ιστορίες κάποιων άλλων, στις ελπίδες κάποιων άλλων, στις ζωές κάποιων άλλων. Αυτοί που σου πασάρουν μέσω της μαζικής κουλτούρας ότι “οι συνθήκες της γέννησής μας δεν μας καθορίζουν“, “οικογένεια είναι αυτοί που διαλέγουμε“, “το παρελθόν δεν έχει αντικειμενική αξία” (όσο εκείνοι ταυτόχρονα αποθησαυρίζουν γη, χρήμα, επιρροή και γνώση που εσύ απώλεσες), οι ίδιοι είναι που σε έχουν μια ζωή στο νοίκι, σε πασάρουν από απόλυση σε απόλυση (και σύντομα από πόλη σε πόλη και από χώρα σε χώρα – γιατί “η μετανάστευση είναι ανθρώπινο δικαίωμα“, σύμφωνα με αναθεώρηση του ΟΗΕ), σου πουλάνε σάπια τροφή (για το σώμα και για το μυαλό!) και σου μαθαίνουν από παιδάκι τα πιο χοντρά ψέματα για την ιστορία του τόπου σου:
“Μα έχει το όνομά του σε κοτζάμ αεροδρόμιο, είναι αδύνατον να ήταν στην πραγματικότητα ένας άθλιος ναρκισσιστής και ξένος πράκτορας!”
Μην είσαι Gump, μάθε από πού βαστάει η σκούφια σου, απόγονε του Περικλή,
CoolHandMax