[Συνέχεια από τέταρτο μέρος.]
Φωτογραφία εξωφύλλου: Το πρώτο πολυκατάστημα Χρυσικόπουλου στην Οδό Σταδίου 35.
“ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ”
Αποφάγαμε καλά-καλά και σηκωθήκαμε να φύγουμε. Περπατήσαμε έπειτα μέχρι το υπόγειο γκαράζ στην Πλατεία Κάνιγγος βυθισμένοι σε σκέψεις… Στην επιστροφή για το σπίτι, μέσα στο αυτοκίνητο, γυρνάει και μου λέει: «Εκτός απ’ αυτές τις ιστορίες του πατέρα μου απ’ τον Εμφύλιο, υπάρχουν και δύο ακόμη σημαντικές απ’ το σόι της μάνας μου…». Και άρχισε έτσι να ξετυλίγεται και πάλι το κουβάρι των αναμνήσεων…
ΙΣΤΟΡΙΑ 9η: Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ Ο ΑΝΤΡΑΣ Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ
«Η προνόνα σου (σ.σ. προγιαγιά στα κεφαλοννίτικα) είχε έναν ανηψιό από μεγαλύτερο αδελφό της, τον Ν.Δ., κομμουνιστή – μη φανταστείς κανένα κατσαπλιά, ιδεολόγος ήτανε, “παρλαπίπας” όπως τον έλεγε η θεία του… Στα χρόνια του Εμφυλίου τον συλλάβανε και ήταν να περάσει έκτακτο στρατοδικείο. Ο προπάππους σου, τότε στρατηγός και με λόγο που περνούσε. Πήρε τηλέφωνο τον πρόεδρο και τού ’πε να κάνει ό,τι μπορεί, ώστε ο Νικολάκης “να πέσει στα μαλακά”…
» Όταν αναγνώστηκαν οι αποφάσεις, οι θανατικές και τα ισόβια έπεφταν βροχή… Ο δικός μας την έβγαλε με κάμποση υπερορία (ευφημισμός της εξορίας). Σηκώνεται τότε απάνω ο λεγάμενος και λέει: “Δεν αποδέχομαι την επιείκεια του δικαστηρίου, ζητώ να συμμεριστώ την τύχη των συντρόφων μου!!!”. Κόκκαλο οι στρατοδίκες, θυμηδία στο ακροατήριο, επευφημίες… “Κάτσε κάτω κατηγορούμενε! ”, σφυροκοπήματα και τα τοιαύτα…
» Την άλλη μέρα παίρνει τηλέφωνο ο στρατοδίκης: “Στρατηγέ μου, τι είναι αυτός ο ανιψιός σας…. Εμείς να κάνουμε ό,τι το δυνατόν καλύτερο κι αυτός να μας εκθέτει, και να εκθέτει κι εσάς…”. Τι να πει κι ο προπάππους σου – που ’χε μπλέξει με τους τρελοκεφαλοννίτες συγγενείς της γυναίκας του, αλλά της είχε αδυναμία…
» Έφυγε ο Νικολάκης για την υπερορία, άφησε πίσω γυναίκα κι ένα μωρό κοριτσάκι τριών χρονών. Έπρεπε κάπως να ζήσουν… Διορίζει τότε ο προπάππους σου τη γυναίκα του Ν.Δ. υπάλληλο στη διοίκησή του, κι ας ήξερε πως ήτανε κι αυτή “οργανωμένη”… Έλα όμως που σαν τό ’μαθε το Κόμμα1 ήθελε πληροφορίες και άρχισε να την πιέζει… Βρέθηκε η γυναίκα σε δίλημμα: από τη μία η ιδεολογία και από την άλλη η φιλοτιμία. Τι να κάνει; Τα μαζεύει κι εξαφανίζεται! Πώς τα κατάφερε και τα έβγαλε πέρα, ένας Θεός ξέρει…!
» Ο προπάππους σου, έκτοτε είχε να το λέει για την Κική – έτσι την έλεγαν…! Η πρώτη αρετή που θαύμαζε και υποληπτόταν ήταν ο ανδρισμός, κι εκείνη έδειξε αντριλίκι περίσσιο…».
1 Ένα είναι Το Κόμμα, αυτό που έχει μια μεγάλη ζεστή αγκαλιά για όλους, ακόμα και για τον “άσωτο υιό” Γιώργο Νταράλα (δεν ποιούμε “ρεβιζιονιστικά” ορθογραφικά ατοπήματα εμείς!)…
*****
ΙΣΤΟΡΙΑ 10η: ΟΙ ΛΟΥΜΠΕΝ ΜΕΓΑΛΟΑΣΤΟΙ ΚΑΙ Ο ΠΕΡΙΠΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΓΩΝΙΑΣ
«Το καλοκαίρι του ’48, πιάσανε μια μεγάλη σπείρα που έδινε “μαϊμού” απαλλαγές απ’ τον Στρατό, έναντι αδράς αμοιβής σε χρυσές λίρες. Μεταξύ των κατηγορουμένων για ανυποταξία ήταν κι ο Μιχάλης Χρυσικόπουλος, γιός πάμπλουτου Αθηναίου, ιδιοκτήτη μεγάλου πολυκαταστήματος της εποχής στην Οδό Σταδίου, ο οποίος είχε δώσει 90 λίρες σ’ έναν φυματικό για να παρουσιαστεί στη θέση του κι έτσι είχε πάρει απαλλαγή…
» Έγινε η δίκη από έκτακτο στρατοδικείο και ο Χρυσικόπουλος αντιμετώπιζε την ποινή του θανάτου! Μαινόταν ακόμα ο Εμφύλιος… Έβαλε τότε ο πατέρας του “λυτούς και δεμένους” για να σώσει το γιό του. Όλη η “καλή Αθήνα” επί ποδός – “επιστρατεύτηκαν” άπαντες, να πιέσει ο καθένας όπου μπορούσε… Στις 27 Νοεμβρίου 1948, καταδικάστηκε τελικά σε θάνατο, αλλά με ψήφους 3 “υπέρ” – 2 “κατά”, και άρα με δικαίωμα προσφυγής στο Συμβούλιο Χαρίτων.
» Στο Στράτευμα κυκλοφόρησε η φήμη ότι στους στρατοδίκες είχαν ασκηθεί πιέσεις για να βγει αυτό το αποτέλεσμα, ώστε στη συνέχεια το Συμβούλιο Χαρίτων να αποφανθεί θετικά και εν τέλει ο Βασιλιάς Παύλος να του απονείμει χάρη… Τότε, κάποιοι ανώτατοι αξιωματικοί προειδοποίησαν τον Αρχηγό Γ.Ε.Σ. Αντιστράτηγο Δ. Γιατζή, ότι σε περίπτωση που δεν εκτελεστεί για παραδειγματισμό ο Χρυσικόπουλος, εκείνοι θα παραιτηθούν! Μεταξύ αυτών, βρισκόταν κι ο προπάππους σου.
» Άρχισαν και πάλι οι προσεγγίσεις…
» Ο Βασιλιάς και ο Πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης προσπαθούσαν εκείνη την περίοδο να πείσουν τον Στρατηγό Αλέξανδρο Παπάγο να αναλάβει εκ νέου την αρχιστρατηγία του Στρατεύματος, ώστε με το αδιαμφισβήτητο κύρος του και το δέος που ενέπνεε στους αξιωματικούς να “ξεβαλτώσει” την κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει οι επιχειρήσεις… Μέσα σ’ όλα, βολιδοσκοπήθηκε ο Παπάγος αν θα μπορούσε ανεπίσημα να “συνετίσει” τους άκαμπτους. Προς τιμήν του, όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά ξεκαθάρισε πως ούτε κι εκείνος θα αναλάμβανε την αρχιστρατηγία μ’ αυτήν την υπόθεση σε εκκρεμότητα…
» Ο τότε βουλευτής του “Κόμματος Φιλελευθέρων” Ε.Α., μετέπειτα σημαίνων – αν και αμφιλεγόμενος – πολιτικός και αξιόλογος λογοτέχνης, “επιστρατεύτηκε” να πλησιάσει τον προπαππού σου, αλλά εκείνος τον απέπεμψε κακήν- κακώς…
» Μια μέρα, στην κουβέντα πάνω, του λέει ο Στρατηγός Παναγιώτης Σπηλιωτόπουλος, πρώην Α/Γ.Ε.Σ., γείτονας, φίλος, εξαίρετος στρατιώτης, και σεβάσμιος άνθρωπος: “Βρε Βασιλάκη, μήπως γινόμαστε υπερβoλικά τιμωρητικοί; Τα ισόβια δεν αρκούν; Νέος άνθρωπος…”. Οπότε ο προπαππούς σου του δίνει την εξής απάντηση: “Το λέτε εσείς αυτό Στρατηγέ, που αφήσατε το παιδί σας όλα τα χρόνια στην πρώτη γραμμή και σας το φέρανε μέσα σε μια κάσα; 1 Οι άλλοι μιλάνε για ταξικό αγώνα… Αν δεν δώσει ο Χρυσικόπουλος και ο κάθε Χρυσικόπουλος της τάξεώς τους το παράδειγμα, ποιός περιμένουμε να υπερασπιστεί την αστική τάξη; Ο περιπτεράς της γωνίας; Αυτός θα μπορούσε κάλλιστα να είναι με τους άλλους…”2
» Μέσα σε αυτό το κλίμα οι υπουργοί Στρατιωτικών και Δικαιοσύνης δεν τόλμησαν να κάνουν δεκτή την – θετική πάντως – εισήγηση του Συμβουλίου Χαρίτων. Έτσι, ο νεαρός Χρυσικόπουλος εκτελέστηκε στις 19 Ιανουαρίου 1949, μια μέρα πριν την ανάληψη της αρχιστρατηγίας από τον Α. Παπάγο!».
1 Ο γιός του Στρατηγού, Λοχαγός Πεζικού Σπηλιωτόπουλος Γεώργιος, είχε πέσει υπέρ πατρίδος στον Γράμμο στις 9 Αυγούστου 1948, λίγες μέρες πριν την επίσημη ανακοίνωση της σύλληψης του Μιχάλη Χρυσικόπουλου.
2 Γιός ενός σιδηροδρομικού και μιας πρώην καμαριέρας, μεγαλωμένος σε ένα σπιτάκι στο Ρουφ που διέθετε μία και μοναδική λάμπα πετρελαίου, και κάποιος που είχε ανέβει ένα-ένα τα σκαλοπάτια του Βαρβακείου, της Νομικής, και της Σχολής Ευελπίδων, ο προπάππους του γράφοντος κατείχε κρυστάλλινη εικόνα περί ταξικών διαφορών, δικαιωμάτων, και προ παντός υποχρεώσεων…
της Τρίτης 10ης Αυγούστου 1948.
Σε αυτό το σημείο να ευχαριστήσω τον πατέρα μου που μου ενστάλαζε πάντα το πνεύμα του ιστοριοδιφικού καθήκοντος απέναντι σε προγόνους, πατρίδα και Αλήθεια (ειδικά όταν οι ακαδημαϊκοί -ηθικοί και πρακτικοί-συμβιβασμοί με ώθησαν μακριά από το αντικείμενο), αλλά και όλους τους εκλεκτούς και πιστούς αναγνώστες της σελίδας, τόσο για τη διαρκή στήριξη όσο και για την εποικοδομητική κριτική τους.
*****
ΤΕΛΟΣ ΠΕΜΠΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΕ ΛΙΓΟ ΚΑΙΡΟ ΜΕ ΝΕΑ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
… ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΟΜΩΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ!